પંચોપચાર સહિત પૂજાની ત્રણ વિધિ છે, જેનાથી દેવી-દેવતાઓ પ્રસન્ન થાય છે, જાણો તમારે કઈ વિધિ અનુસરવી.
શાસ્ત્રોમાં સમય અને અનુકૂળતા મુજબ પંચોપચાર અને દશોપચારથી લઈને ષોડશોપચાર સુધીની પૂજા વિધિઓ દર્શાવામાં આવી છે.
ઘર, મંદિર, વિશેષ અનુષ્ઠાન, સમય અને પરિસ્થિતિ પ્રમાણે આપણે ભગવાનની પૂજા, નાની કે મોટી વિધિથી કરીએ છીએ. શાસ્ત્રોમાં અનેક પ્રકારની પૂજાનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. મુખ્યત્વે આ ત્રણ પદ્ધતિઓ પૂજા માટે અનુસરવામાં આવે છે, પંચોપચાર, દશોપચાર અને ષોડશોપચાર.
હિંદુ ધર્મમાં દરેક ઘરમાં પૂજા કરવામાં આવે છે. પૂજા એ હિંદુ ધર્મનું અભિન્ન અંગ છે. પૂજા દ્વારા આપણે ઈશ્વર પ્રત્યે આદર, કૃતજ્ઞતા અને આભાર વ્યક્ત કરીએ છીએ. ઘર સિવાય મંદિરોમાં પણ દેવી-દેવતાઓની નિયમિત પૂજા થાય છે. ઘરો, મંદિરો અને ધાર્મિક વિધિઓમાં પૂજાની પદ્ધતિઓ બદલાતી રહે છે કારણ કે સમય અને પરિસ્થિતિ પ્રમાણે નાની-મોટી પૂજા કરવામાં આવે છે.
જો આપણે નાની પૂજાની વાત કરીએ, તો તેમાં ઘરમાં નિયમિત પૂજા-પાઠનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં સામાન્ય રીતે પંચોપચાર પૂજા પદ્ધતિને અનુસરી શકાય છે. બીજી બાજુ, જો આપણે વિગતવાર પૂજા વિશે વાત કરીએ, તો આ માટે દશોપચાર અને ષોડશોપચાર પદ્ધતિનું પાલન કરવું પડે છે.
પૂજા માટે શાસ્ત્રોમાં કેટલીક મહત્વપૂર્ણ પદ્ધતિઓનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે, જેને પંચોપચાર, દશોપચાર અને ષોડશોપચાર પૂજા પદ્ધતિ કહેવામાં આવે છે. ચાલો જાણીએ દિલ્હીના આચાર્ય ગુરમીત સિંહજી પાસેથી આ ત્રણ પૂજા પદ્ધતિઓના સ્ટેપ-બાય-સ્ટેપ નિયમો વિશે.
પંચોપચાર પૂજા વિધિ : આ પૂજામાં સુગંધ, પુષ્પ, ધૂપ, દીપ અને નૈવેદ્ય સહિત પાંચ પદ્ધતિથી પૂજા કરવામાં આવે છે. સૌથી પહેલા ભગવાનને ચંદન, હળદર અથવા કંકુનું તિલક કરો. તાજા ફૂલો અર્પણ કરો. પછી ધૂપ અથવા અગરબત્તી લગાવો. આ પછી દીવો પ્રગટાવો અને અંતે નૈવેદ્ય ચઢાવો.
દશોપચાર પૂજન વિધિ : આમાં ભગવાનની પૂજા 10 ચરણોમાં કરવામાં આવે છે, જેમાં પાદ્ય, અર્ઘ્ય, આચમન, સ્નાન, વસ્ત્ર, ગંધ, ફૂલ, ધૂપ, દીપ અને નૈવેદ્યનો સમાવેશ થાય છે. જો તમારા ઘરમાં મંદિર છે અને તમે વિધિ વિધાનનું પાલન કરીને ઘરમાં દેવતાની સ્થાપના કરી છે, તો તેમની દરરોજ દશોપચાર પદ્ધતિથી પૂજા જરૂર કરો.
