ગોપાલ બી કટેસિયા : મિયાહુસૈન મુતવા, 55, જે બે વર્ષ પહેલા સુધી ભેંસ પાળતા ખુશ હતા, જ્યાં સુધી તેમનું ગામ ચર્ચામાં ન આવ્યું, જે વાર્ષિક ડેઝર્ટ કાર્નિવલ – રણ ઉત્સવ – અને હવે G20 સમિટનું આયોજન કરી રહ્યા છે.
સફેદ રણના ધોરડો (White Rann Dhordo) ગામના સરપંચ, મુતવા, જેમના પરિવારના સભ્યો 1960 થી કચ્છ જિલ્લામાં ભારત-પાકિસ્તાન સરહદ પર આવેલા આ ગામના સરપંચ છે, પ્રથમ પ્રવાસન કાર્યકારી જૂથ (TWG) ની બેઠકને સંબોધશે. ગુરુવારે, G20 સેગમેન્ટની બેઠકના છેલ્લા દિવસે.
2012 થી સરપંચ, મુતવા, જેઓ ધોરડો વિલેજ માઈગ્રેશન ડેવલપમેન્ટ ટ્રસ્ટ (DGPVT) ના હોદ્દેદાર અધ્યક્ષ પણ છે, તે ધોરડો નજીકના ટેન્ટ સિટી, રણ ઉત્સવના આયોજન સ્થળ પર G20 દેશોના લગભગ 100 પ્રતિનિધિઓને સંબોધશે.
કચ્છના જિલ્લા કલેક્ટર અને કચ્છની જિલ્લા પ્રવાસન વિકાસ સમિતિના હોદ્દેદાર અધ્યક્ષ દિલીપ રાણાએ ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને જણાવ્યું કે, “તેમને ગેટવે ટુ રણ રિસોર્ટ (GRR) ની સફળતાની વાર્તા પર બોલવા માટે આમંત્રિત કરવામાં આવ્યા છે.”
“રણ ઉત્સવ અને સફેદ રણે આપણને વૈશ્વિક નકશા પર મૂક્યા છે. સફેદ રણ જોવા માટે વિશ્વના લોકો ધોરડો આવે છે,” મુતવા કહે છે, “રણ ઉત્સવનો ખુબ આભાર, આજે અમારા ગામના તમામ 100 લોકોના ઘરોમાં પીવાનું પાણી, કોંક્રિટના રસ્તાઓ છે, બેંક ઓફ બરોડાની શાખા, એટીએમ, માધ્યમિક શાળા, બે વર્ષ માટે પૂરતું પાણી સંગ્રહ કરવાની ક્ષમતા ધરાવતું તળાવ, અને ઘણું બધું મળ્યું છે.
ગામના પ્રધાન હોવાને કારણે, મુતવાને સ્વર્ગસ્થ રાષ્ટ્રપતિ એપીજે અબ્દુલ કલામ, ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામ નાથ કોવિંદ, ભૂતપૂર્વ ઉપરાષ્ટ્રપતિઓ હામિદ અંસારી અને એમ વેંકૈયા નાયડુ, સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશો, વકીલો ઉપરાંત ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી, આનંદીબેન પટેલ અને અન્ય માહનુભાવોનું સ્વાગત કરવાનો મોકો મળ્યો છે. બુધવારે, તેઓ પરંપરાગત કચ્છી ભૂંગા અથવા માટીના ઝૂંપડાથી બનેલા જીઆરઆરની આસપાસ સીએમ ભૂપેન્દ્ર પટેલ અને અન્ય પ્રતિનિધિઓને લીડ કરતા જોવા મળ્યા હતા.
“ધોરડો ગામને જે રીતે માન મળી તે મને ગમે છે… કારણ કે તેનો અર્થ ગામડાની પ્રગતિ છે, આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિનિધિઓ અને VVIPsનું આયોજન કરવું. ધોરડો એ સરહદ પરનું છેલ્લું ગામ હોઈ શકે છે, પરંતુ તે ચોક્કસપણે હવે સૌથી દૂરનું ગામ નથી,” મુતવા કહે છે, ધોરણ 5 છોડી દીધુ હતુ, જેઓ કચ્છી, ગુજરાતી અને હિન્દી અને થોડું અંગ્રેજી બોલી જાણે છે.
તેમનું કહેવું છે કે, નવેમ્બરથી ફેબ્રુઆરી સુધી ચાલતા રણ ઉત્સવ દરમિયાન ગામના દરેક ઘરને કોઈને કોઈ સ્વરૂપે રોજગાર મળે છે. પ્રવાસીઓને સફારી પર લઈ જવા માટે ગામમાં 10 ઘોડા અને 40 ઊંટ છે. યુવાનો પ્રવાસી માર્ગદર્શક બને છે, કેટલાક ચાની દુકાન ચલાવે છે અને કેટલાક હસ્તકલા વેચે છે.
સરપંચ કહે છે, “પહેલાં, લોકો લાકડાં કાપીને અને એકત્ર કરીને રોજના 150 રૂપિયા કમાતા હતા. હવે તેઓ રણ ઉત્સવ દરમિયાન રોજના લગભગ રૂ. 1,500 કમાય છે”.
મુતવા એશિયાના સૌથી મોટા ઘાસના મેદાનોમાંના એક બન્નીમાં સ્થાયી થયેલા મુસ્લિમ માલધારીઓ (પરંપરાગત પશુપાલકો) છે. મિયાહુસૈનના પિતા ગુલબેગ 1960 ના દાયકાથી 1999 માં તેમના મૃત્યુ સુધી મુતવા સમુદાયના નેતા તરીકે ગામના વડા હતા.
જૂથ ગ્રામ પંચાયત, જેમાં નજીકના પાટગર, ઉડો અને સિનિયાડો ગામોનો પણ સમાવેશ થાય છે, સરપંચ બિનહરીફ ચૂંટાયા હોવાથી ક્યારેય અહીં ચૂંટણી લડાઈ જોવા મળી નથી.
ગુલબેગ પછી, તેમની પુત્રી પોફલીબાઈ – તેમના ત્રણ બાળકોમાં સૌથી મોટી, 1998 માં, જ્યારે સૌથી નાના મિયા હુસૈન, ડેપ્યુટી સરપંચ તરીકે ચૂંટાઈ આવ્યા હતા. મિયાહુસૈન 2003માં સરપંચ બન્યા હતા. 2008માં, મિયાહુસૈનની પત્ની નૂરખાતૂન સરપંચ બની તે પહેલા મિયાહુસૈને 2012-’13માં ફરીથી કાર્યભાર સંભાળ્યો.
પોફલીબાઈએ મહિલા સશક્તિકરણ માટે પણ કામ કર્યું, કચ્છી હસ્તકલાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કામ કરતી એનજીઓ સૃજનના નેજા હેઠળ લગભગ 400 મહિલાઓનું આયોજન કર્યું. મિયાહુસૈનના મોટા ભાઈ અલીકબર એગ્રોસેલ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ પ્રાઈવેટ લિમિટેડ (AIPL)માં પરંપરાગત દવા પ્રેક્ટિશનર તરીકે કામ કરતા હતા.
મિયાહુસૈનની પુત્રી ભૂરીબાઈ, જેમણે અંગ્રેજી સાહિત્યમાં માસ્ટર ડિગ્રી મેળવી છે, તે ગામની પ્રથમ છોકરી હતી જેણે એસએસસી બોર્ડની પરીક્ષા આપી હતી. તેમના બે પુત્રો ટ્રાન્સપોર્ટનો વ્યવસાય ચલાવે છે.
મુતવા કહે છે, આ રિસોર્ટ ડીજીપીવીટી દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે, જે જિલ્લા પ્રવાસન સમિતિના નેજા હેઠળ કાર્ય કરે છે. “DGPVT એ 2017-’18 માટે કેન્દ્રીય પ્રવાસન મંત્રાલયનો રાષ્ટ્રીય પ્રવાસન પુરસ્કાર જીત્યો. GRR થી થતી આવકને કારણે અમે ગામમાં દવાખાનું ચલાવવા અને બે ડઝનથી વધુ લોકોને રોજગારી આપવા સક્ષમ છીએ.”
2010 માં ગુજરાત પ્રવાસન વિભાગ અને કેન્દ્રના બોર્ડર એરિયા ડેવલપમેન્ટ પ્રોગ્રામ (BADP) ની નાણાકીય સહાયથી સ્થપાયેલ, GRR પાસે આજે 40 ભૂંગા છે, જે વાર્ષિક સરેરાશ 3,500 મહેમાનોનું આયોજન કરે છે અને આશરે રૂ. 80 લાખની આવક પેદા કરે છે.
સરકારની મંજુરી સાથે, DGPVT એ 100 લોકોની બેઠક ક્ષમતા સાથેનો કોન્ફરન્સ રૂમ, એક ડાઇનિંગ રૂમ અને રૂ. એક કરોડના ખર્ચે એક્સેસ રોડ ઉમેર્યો. મુખ્ય પ્રધાન ભૂપેન્દ્ર પટેલે બુધવારે સવારે નવી સુવિધાઓનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું, જેમાં મુતવાએ મુખ્ય પ્રધાનને તેમના ગળામાં કેપ અને કેફિયેહ જેવા સ્કાર્ફ પહેરીને રિસોર્ટની મુલાકાત લીધી હતી.
તત્કાલિન મુખ્યમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ 2005માં વેકરિયા રણ ખાતે વાર્ષિક રણ ઉત્સવનું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. બાદમાં, રાજ્ય સરકારે ધોરડો નજીક કચ્છના મહાન રણમાં સફેદ રણ, મીઠાના રણના વિશાળ વિસ્તારને પ્રોત્સાહન આપતાં ઉત્સવનું સ્થળ ધોરડો ખાતે ખસેડવામાં આવ્યું હતું જ્યાં 2008માં ટેન્ટ સિટીની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી.
મુતવા કહે છે, “અસલમાં, અમે માલધારી છીએ. મારી પત્ની અને મેં બે વર્ષ પહેલા સુધી અમારી બન્ની જાતિની 25 જેટલી ભેંસોનું દૂધ નીકાળતા હતા. હવે અમારી પાસે ઢોરની જાળવણી માટે એક વ્યક્તિ છે. પરંતુ આજે પણ, જો મને સારી ભેંસ દેખાય છે, તો હું તેને જોવા માટે મારી કાર રોકી લઉ છુ”.
