ભાવનગર: અલંગ શિપિંગ બ્રેકિંગ યાર્ડમાં તેજીનાં અંધાણ, વિશ્વમાં જ્યારે મંદી આવે ત્યારે અલ્ંગમાં તેજી આવે

Dhruvik gondaliya, Bhavngar: ભાવનગરનાં તળાજામાં અલંગ શિપ બ્રેકીંગ યાર્ડમાં વિશ્વભરમાંથી જહાજ ભંગાવા આવે છે. છેલ્લા 38 વર્ષમાં 8,336 જહાજો આવ્યા છે અને અંતિમ સફર પુરી કરી છે. અલંગ શિપ બ્રેકીંગ યાર્ડમાં છેલ્લા 7 વર્ષમાં 2016-17નાં વર્ષમાં સૌથી વધુ જહાજ આવ્યાં હતાં. આ વર્ષમાં 259 જહાજ આવ્યાં હતા.ગત વર્ષે 187 જહાજ આવ્યાં હતાં. ચાલુ વર્ષ અત્યાર સુધીમાં 75 જહાજ આવી ગયા છે. તેમજ અલંગ શિપ બ્રેકીંગ યાર્ડનું અપગ્રેડેશનની કામગીરી ગતીમાં છે. બાદ વ્યાપારમાં વધારો થવાની શકયતા છે.

જહાજ ભાંગવા માટે શ્રેષ્ઠ દરિયાકાંઠો

અલંગમાં કુદરતી રીતે જહાજ ભાંગવા માટે શ્રેષ્ઠ દરિયાકાંઠો છે અને સાથે પર્યાવરણની દેખભાળના પ્રમાણપત્રવાળા 150થી વધુ પ્લોટ કાર્યરત છે. 80ના દાયકામાં અલંગ શિપયાર્ડ કાર્યરત થયુ હતુ અને 90ના દસકામાં તેનો શ્રેષ્ઠ સમયગાળો આવ્યો હતો. આજે પણ જાપાનની સહાયથી અલંગમાં ટેકનોલોજી અને પર્યાવરણનો સમન્વય કરીને વિકાસ સાધવાની તકો ખુલી છે.

1900 કરોડના ખર્ચે સ્થપાશે CNG ટર્મિનલ

ગુજરાત સરકાર અને ગુજરાત મેરીટાઇમ બોર્ડ દ્વારા 1900 કરોડના રોકાણથી સ્થપાનાર CNG ટર્મિનલ પ્રોજેક્ટ પાઇપલાઇનમાં છે. ફોરસાઇટ ગ્રુપ અને મુંબઇ સ્થિત પદ્મનાભ મફતલાલ ગ્રુપ સંયુક્તરૂપે આ પ્રોજેક્ટ ડેવલોપ કરશે. CNG ટર્મિનલ પ્રોજેક્ટ અંતર્ગત ડબલ લોક ગેટ, CNG શિપ્સ, અલીંગસાઇડ થઇ શકે તે માટે વિશાળ જેટી સ્ટ્રકચર અને નિયમિત ડ્રેજિંગની સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ બનશે.

અનેક તડકા-છાંયડા જોયા છે

1983થી શરૂ થયેલા અલંગ શિપબ્રેકિંગ ઉદ્યોગે પોતાની 38 વર્ષની સફર દરમિયાન અનેક ભરતી-ઓટ, તડકા-છાંયડાનો સામનો કરવો પડ્યો છે. અત્યાર સુધીમાં 8336 જહાજોએ અલંગની અંતિમ સફર ખેડી છે. 1970ના દાયકાના અંતમાં એક જહાજ અનિયંત્રિત થતા ગોપનાથ દરિયાઇ કાંઠા તરફ વળી ગયું હતું, તે એક મહત્વપૂર્ણ ઘટના હતી અને ઘણું ધ્યાન ખેંચ્યું હતું. ગ્રાઉન્ડ થયેલા જહાજને પુન: તરતુ કરી શકાયુ નહીં અને તેથી જહાજ માલિકો દ્વારા તેને છોડી દેવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો. આ ગોપનાથ પોઇન્ટ અલંગની ખૂબ નજીક છે.

કોને સ્થળ શોધવાની જવાબદારી સોપાઈ

તત્કાલીન ભાવનગર પોર્ટ ઓફિસર કેપ્ટન સુંદરેસનને શિપબ્રેકિંગ માટે આદર્શ સ્થળ શોધવાની જવાબદારી સોંપવામાં આવી હતી. આ માટે તેઓએ આલ્ફ્રેડ વિક્ટર પોર્ટ અને તેની આજુબાજુના વિસ્તાર ઉપરાંત ગોપનાથની આજુબાજુ પણ શિપબ્રેકિંગ માટેના સ્થળ માટેની યાદીમાં સમાવિષ્ઠ કર્યા હતા. 1980માં મન્સૂર તાહેરભાઈનું જહાજ M.V. “LEMPA” જામનગર નજીક સચાણા ખાતે પ્લોટથી, દરિયા કિનારેથી દૂર હતું.

આનાથી સંભવિત વિકલ્પોમાં ચર્ચા શરૂ થઈ અને વધુ સુગમતા વાળા બીચિંગ માટે યોગ્ય ઉકેલો શોધવામાં આવ્યા.એન. સુંદરેસન એક અનુભવી કેપ્ટન અને પોર્ટ ઓફિસર હતા, તેઓએ એક સચોટ સ્થાન સૂચવ્યું જે ભાવનગર અને આલ્ફ્રેડ વિક્ટર પોર્ટ વચ્ચેનો વિસ્તાર હતો.કેપ્ટન સુંદરેસને આશીત શિપિંગ અને એ. જસ્વંતરાય એન્ડ કું.ના સ્થાપક, સ્વ.પ્રમોદરાય પરીખ (કાકુભાઈ) અને નિવૃત્ત પોર્ટ અધિકારી ધંધુકીયા સાથે અલંગ લાઈટ હાઉસ અને દરિયાકાંઠાના વિસ્તારનું નિરીક્ષણ કર્યું હતું ,કે જે વિશાળ ભરતી-ઓટની વિભિન્નતા, લાંબા દરિયા કિનારે યોગ્ય જહાજ તોડવાની જગ્યા હોઈ શકે.

આજે વિશ્વનું સૌથી મોટું પર્યાવરણને અનુકૂળ શિપ બ્રેકિંગ યાર્ડ

વિવિધ બિંદુઓ પર ભરતીની સ્થિતિ વિશે મહત્વપૂર્ણ નોંધો બનાવવી, નીચા પાણીમાં દરિયો કેટલો દૂર જશે અને ભરતીના પાણીમાં દરિયા કિનારે કેટલો નજીક આવશે તે નોંધ કરી. દરિયાના પ્રવાહની ગતિ, પવનની ઝડપ અને પવનની દિશાઓનું મૂલ્યાંકન અને તોફાન અને ચોમાસાની વિક્ષેપની કોઈપણ પ્રતિકૂળ અસરો કે જે જહાજ તોડવાની પ્રવૃત્તિઓમાં અવરોધ પેદા કરી શકે છે કેમ? તેના સંદર્ભમાં મહત્વપૂર્ણ નોંધો બનાવવામાં આવી હતી.

13 મી ફેબ્રુઆરી 1983 ના રોજ, જહાજ M.V. KOTA TENJONG (ભાંગવા માટે સુનિશ્ચિત થયેલ પ્રથમ જહાજ)ના કેપ્ટન, જેને ગોપનાથ પોઈન્ટ પર લંગર કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો. તે આ વિસ્તારની બિનઅનુભવીતાને કારણે અલંગ લાઈટ હાઉસ નજીક આકસ્મિક રીતે તેના જહાજને લંગરવા લાગ્યો. બીજા દિવસે જહાજને બીચ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારથી અલંગ અસાધારણ રીતે વિકસ્યું છે અને તે આજે વિશ્વનું સૌથી મોટું પર્યાવરણને અનુકૂળ શિપ બ્રેકિંગ યાર્ડ છે.

શરૂઆતનાં વર્ષે માત્ર 5 જહાજો અલંગમાં રિસાયક્લિંગ માટે આવ્યા

1983 પહેલા, બોમ્બેમાં શિપ બ્રેકિંગ કરવામાં આવતું હતું અને ગુજરાતના તત્કાલીન મુખ્યમંત્રી સ્વ.માધવસિંહ સોલંકી અને નાણામંત્રી સ્વ.સનતભાઇ મહેતાએ બોમ્બે ખાતે શિપ બ્રેકર્સનો સંપર્ક કર્યો અને તેમને પૂછ્યું કે, અલંગમાં તેમને કયા પ્રકારની સુવિધાઓની જરૂર છે? બિઝનેસ લીડર્સને અલંગમાં આવવા અને તેમના શિપ રિસાયક્લિંગ યુનિટ શરૂ કરવા આમંત્રણ આપ્યું.

શિપ રિસાયક્લિંગ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ એસોસિએશન ઓફ ઇન્ડિયાના પ્રમુખ વિષ્ણુ કુમાર ગુપ્તાના જણાવ્યા મુજબ, અલંગના પ્લોટ નં .3 માં બીજુ જહાજ એટલે કે ડીડીઆર બીચ થયુ.વર્ષ 1982-83 દરમિયાન માત્ર 5 જહાજો અલંગમાં રિસાયક્લિંગ માટે આવ્યા હતા.

પ્રારંભિક સમયગાળા દરમિયાન અલંગમાં 20 શિપ બ્રેકિંગ પ્લોટ ફાળવવામાં આવ્યા હતા, પછી સંખ્યા બમણી થઈ, પછી તે 64 પ્લોટ સુધી પહોંચી. 1994 સુધી અલંગમાં 64 પ્લોટ હતા. ગુજરાત મેરીટાઇમ બોર્ડે પછી અલંગ કોસ્ટ એટલે કે, જહાજ તોડવાની સુવિધામાં વધારો કર્યો. હવે પ્લોટની સંખ્યા વધીને 173 થઈ ગઈ છે. કેટલાક પ્લોટ કાનૂની લડાઈ ભોગવી રહ્યા છે, તેથી કાર્યરત સંખ્યા 153ની છે.