શરીર પર વાદળી કે જાંબલી ડાઘ સામાન્ય રીતે ઇજાના પરિણામે થાય છે. પરંતુ જો તમને ક્યાંય ઈજા ન થઈ હોય અને તમે એકદમ ઠીક હોવ તો શું કરવું. શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે આવું કેમ થાય છે? ખરેખર, શરીર પર વાદળી નિશાનનું કારણ સાયનોસિસ હોઈ શકે છે.
વાસ્તવમાં, સાયનોસિસ એક એવો રોગ છે જેમાં શરીરના અલગ-અલગ ભાગોમાં ઓક્સિજનની ઉણપને કારણે વાદળી રંગના નિશાન દેખાવા લાગે છે. સાયનોસિસ બે પ્રકારના હોય છે. જેમ કે પ્રથમ પેરિફેરલ અને બીજું સેન્ટ્રલ. પેરિફેરલ એ છે જ્યારે હાથ, આંગળીઓ અને અંગૂઠા વાદળી થઈ જાય છે. તેથી, સેન્ટ્રલ સાયનોસિસમાં શરીરના વિવિધ ભાગોને અસર થાય છે. આમાં, લોહીમાં ઓક્સિજનની ઉણપને કારણે કોષો વાદળી થઈ જાય છે. આની પાછળ ફેફસાં અને હૃદય સંબંધિત ખામીઓ હોઈ શકે છે.
જેમાં ફેફસાં અને હૃદય બંને યોગ્ય રીતે કામ કરી શકતાં નથી અને તેના કારણે લોહીમાં ઓક્સિજનનું મિશ્રણ થતું નથી અને શરીરના અલગ-અલગ ભાગોમાં ઓક્સિજનની ઉણપને કારણે આ રોગ થાય છે.આ વાદળી રંગના ડાઘ દેખાવા લાગે છે. આ સિવાય સાયનોસિસ થવાના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે.
શા માટે શરીર પર વાદળી રંગના નિશાન દેખાય છે – સાયનોસિસના કારણો?
ઓક્સિજન આપણા લોહીને લાલ બનાવે છે અને ફેફસાં દ્વારા પૂરતો ઓક્સિજન મેળવીને તમારા સમગ્ર શરીરમાં અસરકારક રીતે પરિભ્રમણ કરવાથી ત્વચાને સામાન્ય ગુલાબી અથવા લાલ રંગ મળે છે. પરંતુ જ્યારે તમારા લોહીમાં ઓક્સિજનની ઉણપ હોય છે, ત્યારે તે સાયનોસિસનું કારણ બને છે. વાસ્તવમાં, જે લોહીમાં વધારે ઓક્સિજન નથી, તે કાર્બન ડાયોક્સાઇડનું વહન કરે છે અને તેના કારણે કોષો મૃત્યુ પામે છે અને તમને શરીરના તે ભાગોમાં વાદળી રંગના નિશાન દેખાવા લાગે છે જ્યાં આવું થઈ રહ્યું છે. તેની પાછળ ઘણા કારણો હોઈ શકે છે.
બાળકોમાં સાયનોસિસ જન્મજાત ખામીને કારણે થઈ શકે છે. આ ઉપરાંત લો બ્લડ પ્રેશરને કારણે, ક્રોનિક અવરોધક પલ્મોનરી ડિસીઝના કારણે થઈ શકે છે, ન્યુમોનિયા, ફેફસાના ચેપને કારણે, કન્જેસ્ટિવ હૃદયની નિષ્ફળતાને કારણે, દવાઓના વધુ પડતા સેવનને કારણે, ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન માતા દ્વારા નશાના કારણે તે થઇ શકે છે.
સાયનોસિસના લક્ષણો
સાયનોસિસનું પ્રથમ લક્ષણ ત્વચાનો વાદળી, ભૂરો અથવા જાંબલી રંગ છે. પરંતુ હળવી અને પાતળી ત્વચાવાળા લોકોમાં તે શોધવું મુશ્કેલ હોઈ શકે છે, તેથી જ્યાં સુધી તમારા લોહીમાં ઓક્સિજનનું પ્રમાણ નોંધપાત્ર રીતે ઓછું ન થાય ત્યાં સુધી તમને લક્ષણો જોવા નહીં મળે.
હોઠ, પેઢા અને નખની આસપાસ આ રંગના નિશાન
આંગળીઓની વાદળીપણું
જાંઘ પર વાદળી રંગનું નિશાન
આંખોની આસપાસની ચામડી પણ તે વાદળી અથવા જાંબલી રંગની હોઈ શકે છે.
ધ્યાનમાં રાખો કે સામાન્ય રક્ત ઓક્સિજન 95% થી 100% ની રેન્જમાં હોય છે, જેનો અર્થ છે કે તમારા રક્તમાં લગભગ તમામ હિમોગ્લોબિન ઓક્સિજન ધરાવે છે. પરંતુ જ્યારે ઓક્સિજનનું સ્તર 85% ની નીચે આવે છે, ત્યારે તે સાયનોસિસનું કારણ બની શકે છે. ધ્યાનમાં રાખો કે સાયનોસિસ ગંભીર તબીબી સ્થિતિની નિશાની હોઈ શકે છે. જો તમે અથવા તમારા કોઈ નજીકના વ્યક્તિમાં સાયનોસિસના લક્ષણો દેખાઈ રહ્યા હોય, તો તમારે તેને અવગણ્યા વિના ડૉક્ટરને મળવું જોઈએ, જેથી સમયસર તેના ચોક્કસ કારણો જાણીને ગંભીર સમસ્યાથી બચી શકાય.
(નોંધ: આ લેખ માં આપેલી તમામ માહિતી માત્ર જાણકારી નાં ઉદ્દેશ્ય થી આપવામાં આવી છે. સ્વાસ્થ્ય ને લગતી કોઈ પણ માહિતી નું પાલન કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટર ની સલાહ અવશ્ય લેવી.)